]این یادداشت، نوشته‌ای است از خانم Eva Jaidan مدیر بخش هوش مصنوعی شرکت MEGA که اخیراً در نشریه معتبر Enterprise Architecture Professional Journal به چاپ رسیده است.[

در سال ۲۰۲۵، تمرکز اصلی در حوزه هوش مصنوعی به سمت هوش مصنوعی عامل‌محور (Agentic AI) معطوف شده است؛ سیستمی پیشرفته‌تر از مدل‌های زبانی سنتی که توانایی استدلال، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری خودکار دارد.

ویژگی‌های هوش مصنوعی عامل‌محور:

• استفاده از تکنیک‌هایی مانند RAG برای دسترسی به داده‌های به‌روز و دقیق
• توانایی تعامل با API ، جست‌وجو در وب و پایگاه‌داده‌ها برای انجام کارهای پیچیده
• به‌کارگیری در حوزه‌های مختلف مانند امور حقوقی، لجستیک و خدمات مشتری

شرکت‌های فناوری به سرعت در حال توسعه عوامل هوش مصنوعی مستقل هستند که قادر به خودکارسازی طیف وسیعی از عملکردهای تجاری هستند.

نمونه‌هایی از این تحول در Salesforce Agentforce، HubSpot Agent.AI، و Google Agentspace دیده می‌شود که فرآیندهای فروش، خدمات مشتری، و مدیریت داده‌ها را خودکار می‌کنند.

این عوامل هوشمند می‌توانند وقت کارکنان را آزاد کرده و تمرکز آن‌ها را بر کارهای پیچیده‌تر و ارزشمندتر بگذارند.

با این حال، با وجود پیچیدگی روزافزون، عوامل هوش مصنوعی جایگزینی برای تخصص انسانی نیستند. تصمیمات حیاتی و فرآیندهای پرمخاطره هنوز هم نیازمند نظارت انسانی هستند و تضمین می‌کنند که اقدامات مبتنی بر هوش مصنوعی با استانداردهای لازم همسو هستند..

برای آزادسازی پتانسیل کامل عوامل هوش مصنوعی، ادغام و یکپارچه‌سازی این عوامل در سیستم‌های اطلاعات سازمانی ضروری است. ادغام ضعیف می‌تواند منجر به عدم دقت، سوگیری و تناقض شود و در نهایت اثربخشی آنها را محدود کند. دسترسی ایمن، ساختاریافته و بلادرنگ به داده‌های حیاتی برای به حداکثر رساندن ارزش آن‌ها اساسی است. در عین حال، امنیت و محرمانگی باید در اولویت باقی بمانند. عوامل هوش مصنوعی باید از همان کنترل‌های دسترسی مبتنی بر نقش مانند کارمندان پیروی کرده و از رعایت سیاست‌های داخلی و محافظت از اطلاعات حساس اطمینان حاصل کنند.

ظهور عامل‌های هوش مصنوعی فراتر از پیامدهای فنی آن، ملاحظات فرهنگی، اخلاقی و نظارتی را نیز مطرح می‌کند. معماران سازمانی باید این پیچیدگی‌ها را پیش‌بینی کرده و اطمینان حاصل کنند که پذیرش هوش مصنوعی با چارچوب‌های نظارتی مطابقت داشته و با ارزش‌های شرکت همسو است.

در اصل، در حالی که ادغام هوش مصنوعی عامل‌محور موانع جدیدی را ایجاد می‌کند، از الگوی آشنایی برای معماران سازمانی در تطبیق سیستم‌ها با فناوری در حال تکامل پیروی می‌کند. کلید این امر در ایجاد تعادل بین کارایی فنی و حاکمیت مسئولانه نهفته بوده و اطمینان حاصل می‌شود که هوش مصنوعی عملیات کسب‌وکاری را بدون به خطر انداختن امنیت، اخلاق یا اعتماد بهبود می‌بخشد. هوش مصنوعی مولد، شیوه کار را تغییر داده است اما ظهور هوش مصنوعی عامل‌محور، تحولی حتی عمیق‌تر را نشان می‌دهد. در این چشم‌انداز به سرعت در حال تحول، معماران سازمانی به محافظان حیاتی در برابر خطرات احتمالی تبدیل می‌شود. نقش آنها فراتر از ادغام فنی است - آنها باید تأثیر انسانی و سازمانی عامل‌های هوش مصنوعی را ارزیابی کنند، از همسویی با ارزش‌های شرکت اطمینان حاصل کنند و چالش‌های اخلاقی و نظارتی را پیش‌بینی کنند. همزمان با اقبال کسب‌وکارها برای پذیرش این سیستم‌ها، معماران سازمانی نیز باید نقش کلیدی در ترویج استفاده مسئولانه و پایدار از هوش مصنوعی و تقویت آگاهی در سراسر سازمان ایفا ‌کنند.

در تقاطع فناوری، فرآیندهای کسب‎‌کاری و استراتژی، معماران سازمانی در خط مقدم این انقلاب قرار دارند. آن‌ها پلی بین نوآوری هوش مصنوعی و مدیریت مسئولانه بوده و تعادل بین اتوماسیون و نظارت انسانی را تضمین می‌کنند.

کسانی که بتوانند هوشمندانه این تغییر را هدایت کنند، در آینده به برتری تعیین‌کننده‌ای دست خواهند یافت.

منبع:
https://eapj.org/artificial-intelligence-how-agentic-ai-is-reshaping-enterprise-architecture/#:~:text=Enterprise%20architecture%20plays%20a%20central,with%20the%20company's%20strategic%20objectives.